تاریخچه آجر

آجرهای زینتی خاورمیانه با طراحی‌های خاص

در تاریخ آجر حداقل قدمت آجر به بیش از 5000 سال پیش برمی‌گردد، اولین آجرهایی که تولید شد از خاک رس و کاه بود که در قالب‌های مستطیلی ریخته می‌شد تا خشک شود. آجر در ایران بسیار قدیمی است و تولید و استفاده از آجر در واقع از غرب آسیا رواج یافت، سپس به مصر، هند و سایر نقاط جهان منتقل شد. در ایران، باستان شناسان بقایای کوره های آجرپزی با قدمت بیش از 6000 سال را در اطراف تپه های شوش و سیلک کاشان مشاهده کرده اند. تکنولوژی تولید آجرها بهبود یافت و طراحی و شکل آنها تغییر کرد. از ساده‌ترین آجرهای مستطیلی تا آجرهای با طرح‌های هندسی پیچیده و زینتی را می‌توان در ساختمان‌ها و آثار باستانی مختلف سراسر جهان مشاهده کرد.

طراحی آجر تاریخ طولانی‌ای دارد و تحت تأثیر بسیاری از افراد، فرهنگ‌ها و دوره‌های زمانی قرار گرفته است.  سومری‌ها، یکی از باستانی‌ترین فرهنگ‌هایی بودند که آجر را به عنوان ماده ساختمانی استفاده می‌کردند. آنها در ساختمان‌های خود از آجر آبکاری شده با شکل‌ها و الگوهای مختلف استفاده می‌کردند که تأثیر بسزایی در شکل‌دهی به طراحی آجر در ادامه تاریخ داشت. امپراتوری روم با آرمان‌های معماری بزرگ و قدرتمند خود، تأثیر بزرگی بر طراحی آجر گذاشت. رومی‌ها در ساختمان‌های خود از آجر به عنوان یک ماده ساختمانی اصلی استفاده می‌کردند و طرح‌های هندسی پیچیده و زیبا را بر روی آجرها ایجاد می‌کردند. نمونه‌های مشهور از این طراحی‌ها شامل موزائیک رومی و طرح‌های مرکب از خطوط و شکل‌های هندسی است.

طراحی آجر در عصر اسلامی نیز به شکل خاصی تحول یافت. در زمانهای مختلف، اسلامی‌ها از آجرها با طرح‌های هندسی و خطوط تزیینی برای ساختمان‌های دینی و مدنی خود استفاده کردند. آجرهای زینتی با طرح‌های هندسی معروف به \"معماری اسلامی\"، در بسیاری از مساجد، قصور و بناهای تاریخی در سراسر جهان اسلامی به چشم می‌خورند. دوران رنسانس نیز تأثیر قابل توجهی در شکل‌دهی به طراحی آجر داشت. در این دوره، طراحی آجر به شکل بازی هنری و قوانین هندسی دقیقی انجام می‌شد. نمونه‌هایی از این طراحی‌ها شامل آجرهای زینتی با طرح‌های هندسی پیچیده و ترکیبات هنری از خطوط، حروف و نقوش هستنداز آجرها با طرح‌های هندسی پیچیده و ترکیبات هنری از خطوط، حروف و نقوش هستند.

آجر یکی از قدیمی ترین، بادوام ترین و پرکاربردترین مصالح ساختمانی است. از چندین قرن گذشته تا به امروز، آجر به دلیل دوام و مقاومت بالا در ساخت سازه های بسیاری مورد استفاده قرار گرفته است. تولید آجر نیز فرآیند خاصی دارد. دلیل دوام بالای آجر پخت آن در کوره 2000 درجه است. بسیاری از اشکال اولیه آجر آجرهای نسوخته ای بودند که به طور طبیعی در اثر نور خورشید خشک می شدند و به آجرهای آفتاب خشک نیز معروف بودند. معمولا این آجرها مقاومت کمتری دارند. بنابراین در ساخت و سازهای مدرن و مهندسی عمران از آنها استفاده نمی شود. آجر از مواد مختلف و برای اهداف مختلف تولید می شود. آجرهای ساخته شده از خاک رس حداقل برای 5000 سال مورد استفاده قرار گرفته است. ظاهراً برای اولین بار از آن برای ساختن شهرهایی در بین النهرین و دره سند در پاکستان استفاده شده است. در ابتدا مردم خاک رس و کاه را با لگد مخلوط می کردند و آجر می ساختند. سپس مخلوط آماده شده را در قالب های مستطیلی ریخته و در آفتاب خشک می کنند.

تکنولوژی نانو در صنعت ساختمان نیز تأثیر قابل توجهی داشته است. آجرهای نانو، با استفاده از نانومواد و نانوذرات، خواصی مانند مقاومت بالا، عایق‌بندی بهتر، خاصیت خودتمیزکنندگی و قدرت جذب نور را دارا می‌باشند. تکنولوژی هوشمند در ساختمان‌ها نیز به طراحی آجرهای هوشمند انتقال یافته است. آجرهای هوشمند می‌توانند دارای سیستم‌های الکترونیکی، حسگرها و نمایشگرها باشند که قابلیت‌هایی مانند کنترل دما، تنظیم رطوبت، تولید انرژی خورشیدی و ارائه اطلاعات را فراهم می‌کنند. فناوری چاپ سه‌بعدی نیز در تولید آجرهای مدرن مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از چاپگرهای سه‌بعدی، آجرهای با طراحی‌های پیچیده و ساختارهای خاص می‌توانند به صورت لایه‌لایه ساخته شوند، که این فرایند سرعت بخشیده و امکان سفارشی سازی بیشتر را فراهم می‌کند. در راستای حفظ محیط زیست و استفاده بهینه از منابع، آجرهای بازیافتی نیز رواج یافته‌اند. این آجرها از مواد بازیافتی مانند بتن بازیافتی، ضایعات سنگ‌های معدنی و سایر مواد قابل بازیافت ساخته می‌شوند و در عین حفظ کیفیت و استحکام، به کاهش استفاده از مواد جدید کمک می‌کنند.