وضعیت اقتصادی سوریه و چالش‌های تجارت کالا خاورمیانه
سوریه با مساحتی بالغ بر 185180 کیلومتر مربع، در غرب آسیا در انتهای شرقی دریای مدیترانه واقع شده و از شمال با ترکیه، از شرق با عراق، از غرب با لبنان و دریای مدیترانه، از غرب با اردن همسایه است و با اسرائیل در جنوب غربی مرز مشترک دارد. مرزهای این کشور بیشتر درگیری سیاسی است تا ارامش طبیعی داشته باشد و طولانی ترین آن با ترکیه است. این خط ساحلی از مرز ترکیه تا مرزهای سوریه با لبنان به طول کل 193 کیلومتر امتداد دارد. دمشق پایتخت سیاسی و دومین شهر بزرگ کشور است که بر اساس آمار با دمشق روستایی حدود 5.79 میلیون نفر جمعیت دارد. سوریه از صحراها، دشت ها و کوه ها تشکیل شده و به یک فلات ساحلی در غرب و یک فلات بسیار بزرگتر در شرق تقسیم می شود. این کشور دارای 4 دره و 25 کوه است که بلندترین آنها کوه هرمون در مرز لبنان و سوریه در غرب دمشق (2814 متر) است.
زبان رسمی عربی با گویش های غیررسمی منطقه ای در سراسر کشور متدوال است. زبان های دیگری که در سوریه صحبت می شود عبارتند از کردی، ارمنی، آرامی (زبان عیسی مسیح) و چرکسی. زبان انگلیسی در میان جمعیت سوریه به ویژه نسل های جوان بسیار رایج است. اگرچه سوریه از نظر سکولار، کشوری مسلمان است که مسلمانان در آن ۸۷ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند و به دو دسته سنی ۷۴ درصد و علوی، اسماعیلی و شیعه ۱۳ درصد تقسیم می‌شوند. مسیحیان حدود 10 درصد و دروزی ها حدود 3 درصد از جمعیت را تشکیل می دهند.
جمعیت سوریه تقریباً 21 میلیون نفر است و آمارهای دولت سوریه نرخ رشد جمعیت را 2.37% می‌داند که 65% جمعیت آن زیر 35 سال و بیش از 40% زیر 15 سال سن دارند. هر سال بیش از 200000 جویای کار جدید وارد بازار کار سوریه می شوند، اما اقتصاد نتوانسته آنها را جذب کند. در سال 2017، نیروی کار سوریه در مجموع حدود 3.767 میلیون نفر برآورد شد. در سال 2008 حدود 67 درصد در بخش خدمات از جمله دولت، 17 درصد در کشاورزی و 16 درصد در صنعت کار می کردند. کارمندان دولت و بخش دولتی حدود 30 درصد از کل نیروی کار را تشکیل می دهند و حقوق و دستمزد بسیار پایینی دریافت می کنند.
بر اساس آمار دولت سوریه، نرخ بیکاری در سال 2009 حدود 12.6 درصد بود. با این حال، منابع مستقل نرخ دقیق‌تر آن را نزدیک به 20% می‌دانند. حدود 70 درصد نیروی کار سوریه کمتر از 100 دلار آمریکا در ماه درآمد دارند. شواهد نشان می‌دهد که تعداد زیادی از سوری‌هایی که در لبنان به دنبال کار برون مرزها هستند، بیش از آن چیزی است که آمار رسمی نشان می‌دهد. در سال 2002 کمیسیون بیکاری (UC) با ایجاد چند صد هزار شغل در یک دوره پنج ساله تأسیس شد. تا ژوئن 2009 گزارش شد که حدود 700000 خانوارها در سوریه - حدود 3.5 میلیون نفر - هیچ درآمدی ندارند. مقامات دولتی اذعان دارند که اقتصاد با سرعت کافی برای ایجاد مشاغل جدید سالانه کافی برای مطابقت با رشد جمعیت رشد نمی کند. برنامه توسعه سازمان ملل متحد در سال 2005 اعلام کرد که 30 درصد از جمعیت سوریه در فقر و 11.4 درصد زیر سطح معیشتی زندگی می کنند.
-
سوریه با مساحت 185180 کیلومتر مربع در غرب آسیا واقع شده و از شمال با ترکیه، از شرق با عراق و از غرب با لبنان همسایه است. این کشور دارای جمعیتی حدود 21 میلیون نفر است که 65 درصد آن زیر 35 سال سن دارند. نرخ بیکاری در سوریه به طور رسمی 12. 6 درصد اعلام شده، اما منابع مستقل آن را نزدیک به 20 درصد می‌دانند. بیش از 200000 جویای کار جدید هر سال وارد بازار کار می‌شوند، اما اقتصاد نتوانسته آنها را جذب کند. حدود 70 درصد نیروی کار سوریه کمتر از 100 دلار در ماه درآمد دارند و بسیاری از خانوارها هیچ درآمدی ندارند. برنامه توسعه سازمان ملل اعلام کرده که 30 درصد جمعیت در فقر زندگی می‌کنند. این وضعیت اقتصادی و اجتماعی چالش‌های زیادی برای تجارت و صادرات سوریه ایجاد کرده است.
-
بخش صادرات سوریه در حال حاضر با پتانسیل بالایی در مسیر موفقیت قرار دارد. نزدیکی به اروپا و بازارهای مصرفی بزرگ، فرصت‌های جدیدی برای صادرات ایجاد کرده است. با وجود تحریم‌ها، سوریه به عنوان یکی از تولیدکنندگان پیشرو ادویه زیره و روغن زیتون شناخته می‌شود. در سال 2019، صادرات این کشور به 630 میلیون دلار رسید و اتحادیه اروپا بزرگترین شریک تجاری آن است. محصولات اصلی صادراتی شامل روغن زیتون، دانه‌های ادویه و سبزیجات کنسرو شده هستند. همچنین، صنایع غذایی و نساجی نیز پتانسیل بالایی برای صادرات دارند. با رونق گردشگری قبل از جنگ، جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی می‌توانند ارزآوری بیشتری را برای کشور به ارمغان بیاورند. با توجه به آب و هوای متنوع و خاک حاصلخیز، محصولات کشاورزی مانند غلات و میوه‌ها نیز قابلیت صادرات دارند.
-
در سال 2020، تجارت کالا بین اتحادیه اروپا و سوریه به 393 میلیون یورو رسید. اتحادیه اروپا بزرگترین شریک تجاری سوریه است و 8. 7 درصد از کل تجارت این کشور را تشکیل می‌دهد. واردات اتحادیه اروپا از سوریه شامل کشاورزی و مواد خام است، در حالی که صادرات شامل مواد شیمیایی و ماشین‌آلات می‌باشد. از سال 2011، به دلیل درگیری‌ها، تحریم‌هایی بر تجارت دوجانبه اعمال شده است که بر واردات نفت خام و تجهیزات کلیدی تأثیر گذاشته است. همچنین، اتحادیه اروپا کمک‌های مالی زیادی برای حمایت از جمعیت آسیب‌دیده سوریه بسیج کرده است. روابط دوجانبه تحت توافقنامه همکاری سال 1977 قرار دارد که به دلیل تحریم‌ها به حالت تعلیق درآمده است. چین نیز به عنوان یک شریک تجاری جدید در حال افزایش صادرات خود به سوریه است و فرصت‌های خوبی برای رشد در این بازار وجود دارد.
-
واردات سوریه در سال 2019 به 4. 23 میلیارد دلار رسید که شامل ماشین آلات، اقلام خوراکی و پوشاک بود. اقلام خوراکی با 23. 65 درصد و ماشین آلات با 20. 35 درصد از کل واردات، بیشترین سهم را داشتند. واردات ممنوع شامل مواد مخدر، سلاح و کالاهای تقلبی است. وزارت اقتصاد و تجارت خارجی مسئول به‌روزرسانی فهرست کالاهای مجاز و ممنوع است. همچنین، برخی کالاها مانند نفت و مشتقات آن تحت محدودیت‌های خاص قرار دارند.
شرکای اصلی تجاری سوریه شامل اوکراین، روسیه و عربستان سعودی هستند. در سال‌های اخیر، برخی صنایع مانند تولید صابون و بیسکویت رشد قابل توجهی داشته‌اند، در حالی که تولید گندم به دلیل جنگ کاهش یافته است.
-
مبادله ارزهای خارجی در سوریه به شدت تحت تأثیر تحریم‌های بین‌المللی و شرایط اقتصادی دشوار قرار دارد. ارزش لیر سوریه در بازار به دلیل جنگ داخلی و کاهش درآمدهای صادراتی کاهش یافته است. دولت سوریه تلاش می‌کند تا با کنترل مبادلات ارزی، نرخ ارز را مدیریت کند، اما نرخ ارز در بازار سیاه معمولاً بالاتر از نرخ رسمی است که منجر به افزایش تورم می‌شود. دسترسی محدود به ارز خارجی برای صادرکنندگان و واردکنندگان، تجارت بین‌المللی را تحت تأثیر قرار داده است. بانک مرکزی سوریه دو نرخ مبادله‌ای برای تأمین مالی واردات تعیین کرده که شامل کالاهای اساسی و الزامات تولید می‌شود. همچنین، سازمان‌های بین‌المللی مانند صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی اطلاعاتی درباره وضعیت اقتصادی سوریه ارائه می‌دهند.
-
سیستم حمل و نقل و ترانزیت کالاها در سوریه به شدت تحت تأثیر جنگ داخلی و آسیب‌های زیرساختی قرار دارد. قبل از جنگ، سوریه به عنوان یک مرکز مهم ترانزیت کالاها بین خاورمیانه و اروپا شناخته می‌شد. بنادر لاذقیه و طرطوس به عنوان نقاط کلیدی برای واردات و صادرات عمل می‌کردند. با این حال، جنگ منجر به کاهش فعالیت‌های تجاری در این بنادر شده است. زیرساخت‌های حمل و نقل، از جمله جاده‌ها و فرودگاه‌ها، نیاز به بازسازی دارند. همچنین، تغییرات سیاسی و امنیتی بر جابه‌جایی کالاها تأثیر گذاشته و تحریم‌های بین‌المللی نیز مشکلات بیشتری ایجاد کرده است. با وجود این چالش‌ها، شبکه جاده‌ای سوریه همچنان توسعه یافته است و بیش از 96 درصد حمل و نقل داخلی را شامل می‌شود. روابط تجاری دوجانبه با اتحادیه اروپا نیز تحت تأثیر جنگ قرار گرفته است. در مجموع، وضعیت کنونی سیستم حمل و نقل در سوریه نیازمند توجه ویژه برای بازسازی و احیای تجارت است.
