حمل و نقل بار در فلسطین با چالشهایی مواجه است.
نحوه حمل و نقل بار در فلسطین تحت تأثیر چندین عامل کلیدی قرار دارد که باعث میشود این فرایند با چالشهای ویژهای روبرو شود. اولین و مهمترین عامل، کنترل شدید اسرائیل بر گذرگاهها و نقاط مرزی است. این کنترل بر جریان ورود و خروج کالاها تأثیر مستقیم داشته و اغلب به تأخیر در ترخیص کالاها و افزایش هزینههای حمل و نقل منجر میشود. محدودیتهای امنیتی اعمال شده توسط اسرائیل، همراه با روالهای پیچیده گمرکی، سبب میشود که فرآیند انتقال بارها به کندی و دشواری صورت گیرد. یکی دیگر از چالشهای مهم، محدوده جغرافیایی و تجزیهشدگی سرزمینهای فلسطینی مانند کرانه باختری و نوار غزه است. این مناطق به طور جغرافیایی از هم جدا شدهاند و به دلیل وجود نقاط کنترل متعدد و محدودیتهای حرکتی بین این دو، تعامل مؤثر بین آنها دشوار است. چنین شرایطی هزینههای حمل و نقل را افزایش داده و برنامهریزی لجستیکی را پیچیده میکند. گذرگاههای محدود به سمت نوار غزه، که تحت محاصره قرار دارد، بهویژه در تأمین کالاهای اساسی و مواد اولیه با محدودیتهای شدیدتری روبرو هستند.
حمل و نقل بار در سرزمین های فلسطین بیشتر از طریق جاده های زمینی انجام شده و کاملا خصوصی انجام میشود. این امتیاز در واقع متعلق به افراد یا شرکت هاست. مسیرهای حمل و نقل ثابت و یا از قبل تنظیم نشده است. همچنین قانون اجرای حداکثر وزن وجود ندارد. درصد بالایی از وسایل نقلیه قدیمی هستند. تا سال 1998، 22000 و 8000 کامیون در سرزمین های فلسطین ثبت شده بود (تجارت فلسطین از طریق مرزهای تحت کنترل اسرائیل انجام می شود). تجارت بین المللی با اسرائیل، اردن و مصر از طریق گذرگاه های مرزی زمینی انجام می شود. تجارت بین المللی فلسطین در حال حاضر از طریق مرزهای اسرائیل انجام می شود. فرودگاه ها و بنادر دریایی تجارت کالاها از طریق فرودگاه و بنادر اسرائیل باید ابتدا از گذرگاه های زمینی فلسطین-اسرائیل استفاده کنند.تقریباً 99 درصد واردات فلسطین از طریق خطوط زمینی انجام می شود. شرایط سیاسی کنونی این کشور در سالهای اخیر منجر به از دست دادن یا کاهش شدید خدمات این کشور شده است.
بر طبق بررسی های صورت گرفته در بخش حمل و نقل بار، کاهش 40 درصدی تعداد افراد شاغل در بخش حمل و نقل به ویژه کارکنان حمل و نقل را نشان می دهد. محدودیت های بوجود آمده منجر به خسارت زیادی به محصولات فلسطینی به ویژه محصولات کشاورزی و غذایی شده و هزینه حمل و نقل کالا نیز افزایش یافته زیرا محموله ها باید در چندین ایستگاه تخلیه و بارگیری شوند. همچنین تقاضا برای حمل و نقل بار کاهش یافته زیرا واردات از اسرائیل نیز کاهش یافته است. نرخ استهلاک خودروهی باری نیز افزایش یافته است. بندر غزه بندری کوچک در نزدیکی منطقه ریمال شهر غزه است. این بندر محل اصلی اسکان قایقهای ماهیگیری فلسطینیها و پایگاه پلیس نیروی دریایی فلسطین است که شاخهای از نیروهای امنیت ملی فلسطین محسوب میشود.
در داخل سرزمینهای فلسطینی، زیرساختهای حمل و نقل نیز محدود و توسعه نیافته است. جادهها و شبکههای حمل و نقل به علت کمبود بودجه و موانع سیاسی به طور کامل توسعه نیافتهاند که این خود به نوبهی خود مشکلات حمل و نقل داخلی را افزایش میدهد. وسایل حمل و نقل عمومی ناکافی و تراکم در مسیرهای اصلی، به ویژه در مناطق شهری مانند رامالله و نابلس، میتواند باعث تاخیرهای اضافی و مشکلاتی در توزیع کالاها شود. با وجود این چالشها، تلاشهای بینالمللی برای بهبود زیرساختهای حمل و نقل و تسهیل در انتقال کالاها انجام شده است. کمکهای مالی و پروژههای توسعهای از سوی سازمانهای بینالمللی و کشورهای اهداکننده برای توسعه سیستمهای حمل و نقل و بهبود کارآیی لجستیک در منطقه در جریان است. توانمندسازی این بخش میتواند به افزایش کارآیی اقتصادی و کاهش هزینههای تجاری کمک کند و باعث بهبود شرایط زندگی در سرزمینهای فلسطینی شود.
-
سیاستهای تجاری و دسترسی به بازار فلسطین تحت تأثیر شرایط سیاسی و جغرافیایی خاصی قرار دارد. کنترل گذرگاهها توسط اسرائیل بر واردات و صادرات فلسطین تأثیر میگذارد و چالشهایی مانند تأخیر در حمل و نقل و افزایش هزینهها را به وجود میآورد. تلاشهایی برای بهبود دسترسی به بازارهای بینالمللی، از جمله توافقنامههای تجاری با اتحادیه اروپا، در حال انجام است. این توافقها مزایای تجاری خاصی برای کالاهای فلسطینی فراهم میآورند. پروتکل پاریس نیز بر روابط اقتصادی بین اسرائیل و فلسطین حاکم است، اما اسرائیل همچنان بزرگترین شریک تجاری فلسطین باقی مانده است. وابستگی فلسطین به نهادهای اسرائیلی برای تنظیم واردات، از جمله آزمایش ایمنی کالاها، چالش دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین، ظرفیت محدود آزمایشگاهها در فلسطین بر کیفیت صادرات تأثیر میگذارد. ارزش صادرات کالا از فلسطین در سال 2019 کاهش یافته است و توسعه زیرساختهای حمل و نقل برای بهبود دسترسی به بازارها ضروری است. همکاریهای منطقهای و بینالمللی میتواند به ایجاد یک اقتصاد پایدار کمک کند.
-
بازار فلسطین با وجود چالشهای خاص، فرصتهای تجاری قابل توجهی در کرانه باختری و غزه ارائه میدهد. اقتصاد این مناطق در سالهای اخیر رشد خوبی داشته، اما پس از سال 2007 و تسلط حماس بر غزه، محدودیتهای امنیتی بر تجارت تأثیر گذاشته است. در سال 2020، تولید ناخالص داخلی فلسطین به 14. 02 میلیارد دلار رسید و جمعیت آن به 5. 16 میلیون نفر بالغ شد. واردات عمدتاً از اسرائیل، ترکیه و چین انجام میشود و وابستگی به اسرائیل به عنوان شریک تجاری مشهود است. با این حال، تجار در کرانه باختری به دنبال تنوع در شرکای تجاری خود هستند. بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در حال رشد است و صادرات سنگ مرمر فلسطین به کشورهای مختلف ادامه دارد.
همچنین، صنایع دستی نیز در حال گسترش هستند. تصویب قانون رقابت توسط دولت تشکیلات خودگردان فلسطین میتواند فضای کسبوکار را بهبود بخشد و از کسبوکارهای کوچک حمایت کند.
-
تجارت و همکاری اقتصادی بین اتحادیه اروپا و فلسطین میتواند به توسعه اقتصادی و بهبود شرایط زندگی در سرزمینهای فلسطینی کمک کند. اتحادیه اروپا به عنوان یکی از بزرگترین شرکای تجاری فلسطین، حمایتهای مالی و اقتصادی زیادی را ارائه میدهد. توافقنامههای تجاری، دسترسی رایگان به بازارهای اتحادیه اروپا را برای کالاهای صنعتی فلسطین فراهم کرده و تعرفهها را کاهش میدهد. با این حال، تجارت با اتحادیه اروپا به دلیل محدودیتهای جابجایی و شرایط سخت اقتصادی بسیار محدود است. در سال 2020، کل تجارت کالا بین دو طرف بالغ بر 244 میلیون یورو بود که عمدتاً شامل صادرات محصولات کشاورزی و مواد خام از فلسطین به اتحادیه اروپا بود. همچنین، موانع زیرساختی و مشکلات دسترسی به منابع بر ظرفیت تولید و تجارت فلسطین تأثیر منفی گذاشته است. علاوه بر تجارت، اتحادیه اروپا به حمایت از برنامههای توسعهای در مناطق فلسطینی متعهد است که شامل پروژههایی در زمینه آموزش، بهداشت و تقویت نهادهای دولتی میشود. هدف این همکاریها افزایش کارایی نهادهای داخلی و ارتقاء سطح زندگی مردم است. تقویت همکاریهای اقتصادی میتواند عاملی مؤثر در کاهش تنشها و حرکت به سوی توسعه پایدار باشد.
-
حمل و نقل بار در فلسطین با چالشهای متعددی مواجه است که ناشی از کنترل اسرائیل بر گذرگاهها و نقاط مرزی است. این کنترل باعث تأخیر در ترخیص کالاها و افزایش هزینههای حمل و نقل میشود. همچنین، تجزیه جغرافیایی سرزمینهای فلسطینی، مانند کرانه باختری و نوار غزه، تعامل مؤثر بین این مناطق را دشوار کرده و هزینههای حمل و نقل را افزایش میدهد. بیشتر حمل و نقل بار از طریق جادههای زمینی انجام میشود و به دلیل عدم وجود زیرساختهای مناسب، برنامهریزی لجستیکی پیچیده است. شرایط سیاسی کنونی منجر به کاهش خدمات در بخش حمل و نقل شده و نرخ استهلاک وسایل نقلیه باری نیز افزایش یافته است. بندر غزه به عنوان محل اصلی قایقهای ماهیگیری فلسطینیها شناخته میشود، اما زیرساختهای حمل و نقل داخلی به دلیل کمبود بودجه توسعه نیافتهاند. تلاشهایی برای بهبود زیرساختها از سوی سازمانهای بینالمللی در حال انجام است که میتواند به افزایش کارآیی اقتصادی کمک کند.
-
سرمایهگذاری در زیرساختهای کرانه باختری و غزه میتواند به بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی فلسطین کمک کند. توسعه زیرساختهای حیاتی مانند انرژی، آب، فاضلاب و حملونقل، به کاهش فقر و افزایش ثبات اجتماعی منجر میشود. با وجود چالشهای اقتصادی و سیاسی، فرصتهایی برای پیمانکاران خارجی وجود دارد. از سال 1994 تا 2017، USAID بیش از 5. 5 میلیارد دلار کمک اقتصادی به فلسطینیها ارائه کرده است. در سال 2021 این برنامه دوباره راهاندازی شد. دلایل اصلی برای صادرات به این مناطق شامل معافیت مالیاتی، وابستگی 90 درصدی بازار به واردات، کیفیت بالای محصولات خارجی و رشد بازارهای کوچک است. با این حال، بحرانهای اقتصادی ناشی از کووید-19 و بنبست سیاسی با اسرائیل بر وضعیت اقتصادی تأثیر گذاشته است.
پیشبینی میشود تولید ناخالص داخلی در سال 2020 حدود 8 درصد کاهش یابد. اطمینان از جریان درآمدهای ترخیص کالا برای ثبات اقتصادی ضروری است. چالشهایی مانند ناآرامیهای سیاسی و محدودیتهای تجاری مانع جذب سرمایهگذاری خارجی میشوند. حمایتهای بینالمللی و همکاریهای منطقهای میتوانند در اجرای پروژههای زیرساختی مؤثر باشند.
-
فلسطین در صادرات خود عمدتاً به سیمان، فلزات، غذا و مبلمان میپردازد و بیش از 80 درصد صادرات خود را به اسرائیل ارسال میکند. در واردات، نفت و مواد غذایی از جمله کالاهای اصلی هستند که بیش از 70 درصد آنها نیز از اسرائیل تأمین میشود. توافقنامه PAFTA به آزادسازی تجارت میان کشورهای عربی کمک کرده و از سال 2005 صادرات فلسطین به کشورهای عضو این توافقنامه بدون مالیات انجام میشود. در سال 2019، ارزش واردات فلسطین به 6. 61 میلیارد دلار رسید که نسبت به سال قبل افزایش داشته است. PIPA با هدف تسهیل فرآیندهای تجاری و سرمایهگذاری، اصلاحاتی را در قوانین سرمایهگذاری اعمال کرده است. بخشهای کلیدی شامل سنگ و مرمر، کشاورزی، گردشگری و فناوری اطلاعات هستند.