صنایع نساجی پاکستان: محور تجارت خاورمیانه
معادن درصد کمی از تولید ناخالص داخلی کشور و درصدی از بخش اشتغال را شامل می شود. آغاز تلاش اصلی برای صنعتی شدن بلافاصله پس از استقلال دو کشور به توقف تجارت بین هند و پاکستان در سال 1949 باز می گردد، در راستای این موضوع در ابتدا فرآوری مواد اولیه کشاورزی برای مصارف داخلی و صادرات رونق گرفت. این امر منجر به ساخت کارخانه های نساجی پنبه شد - توسعه ای که در حال حاضر بخش بزرگی از کل اشتغال در صنعت را تشکیل می دهد. صنایع نساجی پشمی، شکر، کاغذ، تنباکو و چرم نیز مشاغل زیادی را برای نیروی کار صنعتی ایجاد کرده است.
در اواسط دهه 1950 افزایش یافتن کسری تجاری ، دولت را مجبور به کاهش واردات کرد ، که همین امر باعث ایجاد تعدادی از صنایع جایگزین واردات شد. در ابتدا این کارخانه ها عمدتا کالاهای مصرفی تولید می کردند ، اما به تدریج به تولید کالاهای واسطه ای و طیف وسیعی از کالاهای سرمایه ای از جمله مواد شیمیایی ، کود و محصولات مهندسی سبک روی آوردند. با این وجود ، پاکستان هنوز باید بخش زیادی از تجهیزات و مواد اولیه مورد نیاز صنعت را وارد کند. در دهه ی 1970و 80 پاکستان تولید اولیه و یکپارچه آهن و فولاد را در نزدیکی کراچی ، با کمک های مالی و فنی از اتحاد جماهیر شوروی راه اندازی کرد. اخیرا پورت جدید در بندر قاسم برای تولید سنگ آهن و زغال سنگ برای آسیاب ساخته شده است.
در ابتدا کراچی مرکز تلاش صنعتی سازی پاکستان بود، اما در اواخر دهه 1960 و اوایل دهه 70 لاهور و شهرهای اطراف آن به سرعت صنعتی شدند. مشکلات قومی کراچی در اواخر دهه 1980 و اوایل دهه 90 این روند را تسریع کرد و پنجاب به طور گسترده ای در صنعت رقیب کراچی شد.
محصولات عمده تولید شده شامل پارچه های جوت و پنبه، سیمان، روغن نباتی، سیگار و دوچرخه است. اگرچه این کشور هنوز بیشتر وسایل نقلیه موتوری خود را وارد می کند، اما برخی از شرکت های پاکستانی با شرکت های خارجی برای تولید خودرو، موتورسیکلت و تراکتورهای صنعتی در داخل کشور قرارداد بسته اند.
پاکستان دارای تعدادی بانک تجاری است که به آنها بانک های برنامه ریزی شده می گویند و مجبور به انجام الزامات دقیق بانک دولتی در مورد سرمایه و ذخایر پرداخت شده هستند. آنها بخش عمده ای از کل سپرده ها را که از طریق شبکه ای از شعب جمع آوری شده است ، تشکیل می دهند. چند موسسه مالی تخصصی اعتبارات میان مدت و بلند مدت ویژه ای برای اهداف صنعتی ، کشاورزی و مسکن ارائه می دهند و شامل شرکتهای اعتبار و سرمایه گذاری صنعتی پاکستان (1957 ؛ از سال 2001 ، PICIC Commercial Bank ) ، بانک توسعه پاکستان (1961) ، بانک کشاورزی پاکستان (1961) ، و شرکت مالی ساخت و ساز خانه (1952 ) هستند . همچنین تعداد دیگری بانک خصوصی وجود دارد که بسیاری از آنها از کراچی فعالیت خود را آغاز کرده اند . حبیب بانک و مرکز آموزشی ویبولیتین ، یکی از قدیمی ترین آنهاست . بانک اعتباری و بازرگانی بین المللی (BCCI) در پاکستان در سال 1972 تاسیس شد و فروپاشی BCCI در سال 1991 باعث رسوایی بزرگ بانکی بین المللی شد.
-
پاکستان دارای منابع معدنی و ذخایر نفتی متنوعی است که هنوز به طور کامل اکتشاف نشده‌اند. ذخایر سنگ آهن و مس در مناطق مختلف کشور شناسایی شده‌اند، اما بیشتر آنها بهره‌برداری نشده‌اند. صنعت سیمان به دلیل وجود ذخایر سنگ آهک در حال رشد است. اکتشافات نفت از سال 1915 آغاز شده و با وجود کشف میدان‌های جدید، پاکستان همچنان به واردات نفت خام وابسته است. ظرفیت پالایشگاه‌ها بیشتر از تولید داخلی است و این کشور برای تأمین نیازهای خود به واردات نفت روی آورده است. همچنین، ذخایر گاز طبیعی در مرز بلوچستان و پنجاب کشف شده‌اند، اما با مصرف داخلی همخوانی ندارند. زغال سنگ نیز یکی از منابع انرژی قدیمی پاکستان است که کیفیت پایین آن باعث وابستگی به واردات می‌شود. بخش انرژی کشور عمدتاً توسط نیروگاه‌های حرارتی تأمین می‌شود و پیشرفت‌هایی در توسعه انرژی هسته‌ای و برق آبی نیز مشاهده می‌شود.
-
صنایع پاکستان به تدریج از زمان استقلال این کشور در سال 1947 توسعه یافته‌اند. با توقف تجارت با هند، فرآوری مواد اولیه کشاورزی و تأسیس کارخانه‌های نساجی پنبه آغاز شد. این صنایع به ایجاد مشاغل و رونق اقتصادی کمک کردند. در دهه‌های 1950 و 1960، دولت به دلیل کسری تجاری، واردات را کاهش داد و صنایع جایگزین واردات را راه‌اندازی کرد. این صنایع ابتدا کالاهای مصرفی تولید می‌کردند اما به تدریج به تولید کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای روی آوردند. با وجود پیشرفت‌ها، پاکستان هنوز نیازمند واردات تجهیزات و مواد اولیه است. در دهه‌های 1970 و 1980، تولید آهن و فولاد در کراچی آغاز شد و لاهور نیز به عنوان یک مرکز صنعتی مهم شناخته شد. محصولات عمده شامل پارچه‌های جوت و پنبه، سیمان، روغن نباتی و دوچرخه هستند.
همچنین برخی شرکت‌ها با همکاری خارجی‌ها برای تولید خودرو در داخل کشور قرارداد بسته‌اند. بانک‌های تجاری متعددی در پاکستان وجود دارند که به تأمین مالی پروژه‌های صنعتی کمک می‌کنند.
-
جمعیت پاکستان به طور نابرابر توزیع شده و بیشتر در پنجاب متمرکز است. بلوچستان با مساحت بزرگ، جمعیت کمتری دارد. مناطق شهری مانند کراچی و لاهور، مراکز اصلی جمعیت و تجارت هستند. از دهه 1960، سیاست‌های دولت به پراکندگی صنعت منجر شده و رشد شهری در چندین شهر توزیع شده است. با این حال، کراچی همچنان بندر اصلی و مرکز تجارت است. تغییرات جمعیتی شامل مهاجرت از روستاها به شهرها و خروج به کشورهای دیگر است. امید به زندگی در حال افزایش است و دو سوم جمعیت زیر 30 سال سن دارند. رژیم غذایی نامناسب در مناطق روستایی باعث جستجوی شغل در شهرها شده است.
-
پاکستان به عنوان یک کشور با منابع غنی کشاورزی، دامداری و شیلات، نقش مهمی در تأمین محصولات غذایی و صادرات ایفا می‌کند. این کشور با استفاده از روش‌های آبیاری بومی مانند قنات، به بهره‌وری بالای زمین‌های کشاورزی دست یافته است. علی‌رغم اینکه تنها 5 درصد از مساحت کل کشور را جنگل‌ها تشکیل می‌دهند، کشاورزی و دامداری بخش عمده‌ای از نیروی کار را به خود اختصاص داده و معیشت بسیاری از مردم را تأمین می‌کند. برنامه‌های اصلاحات ارضی در دهه‌های گذشته به حل مشکلات مالکیت زمین کمک کرده و تجاری‌سازی کشاورزی منجر به افزایش تولید محصولات شده است. انقلاب سبز در دهه 1960 باعث خودکفایی در تولید گندم شد و تولید پنبه نیز افزایش یافت. برنج به عنوان دومین محصول غذایی اصلی و یکی از محصولات صادراتی مهم شناخته می‌شود. پاکستان با داشتن دو فصل رشد، فرصت‌های مناسبی برای کشت انواع محصولات دارد.
-
پاکستان کشوری با تنوع قومی و فرهنگی است که جمعیت آن به پنج گروه اصلی تقسیم می‌شود: پنجابی‌ها، پشتون‌ها، بلوچ‌ها و مهاجران. پنجابی‌ها بزرگترین گروه را تشکیل می‌دهند و زبان‌های مختلفی در این کشور صحبت می‌شود، از جمله اردو و پنجابی. زبان اردو به عنوان زبان رسمی شناخته می‌شود و ارتباط نزدیکی با ناسیونالیسم مسلمان دارد. اکثریت مردم پاکستان مسلمان هستند و فرقه‌های مختلفی از جمله سنی و شیعه در این کشور وجود دارند. فرقه تصوف نیز در میان اهل سنت محبوب است. جنبش‌های اصلاحات مذهبی مانند دیوبند و بارلوی در پاکستان گسترش یافته‌اند و اختلافات الهیاتی بین آنها گاهی منجر به خشونت شده است. همچنین، جنبش وهابی در میان قبیله پشتون‌ها نفوذ پیدا کرده است.
-
اقتصاد پاکستان به عنوان یک اقتصاد مختلط، تحت تأثیر تغییرات تاریخی و اقتصادی قرار گرفته است. این کشور از یک اقتصاد کشاورزی به سمت تنوع در بخش‌های خدمات و تولید حرکت کرده است. با وجود رشد پایدار، پاکستان با کسری تجاری مزمن مواجه است که واردات را از صادرات پیشی می‌گیرد. صادرات عمدتاً شامل محصولات کشاورزی و صنعتی مانند چرم و برنج است. دولت تلاش می‌کند تا صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا را تشویق کند. مهم‌ترین شرکای تجاری پاکستان شامل ایالات متحده، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، افغانستان و چین هستند. در حالی که بخش خدمات و تجارت به عنوان بزرگترین اجزای اقتصاد شناخته می‌شوند، چالش‌هایی نظیر کسری تجاری و کمبود ارز همچنان وجود دارد.
-
پاکستان به عنوان یک کشور با تاریخ و فرهنگ غنی، در موقعیت جغرافیایی استراتژیک قرار دارد. این کشور با همسایگان خود ایران، هند و افغانستان ارتباطات تاریخی و فرهنگی عمیقی دارد. از زمان استقلال در سال 1947، پاکستان تلاش کرده تا ثبات سیاسی و توسعه اجتماعی را به دست آورد. مناظر طبیعی متنوع این کشور شامل کوه‌های هیمالیا، دشت‌های حاصل‌خیز رودخانه سند و سواحل دریای عرب است که همگی بخشی از جاده ابریشم باستانی هستند. آب و هوای پاکستان تحت تأثیر سیستم‌های موسمی قرار دارد که بارش‌ها در آن نامنظم و متغیر است. دما در مناطق مختلف کشور به شدت متفاوت است، با تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد. این ویژگی‌ها نه تنها بر زندگی روزمره مردم تأثیر می‌گذارد بلکه بر تجارت و زنجیره تأمین نیز اثرگذار است.
-
سیستم حمل و نقل و مخابراتی پاکستان شامل شبکه‌های جاده‌ای، ریلی و هوایی است که به تسهیل تجارت داخلی و بین‌المللی کمک می‌کند. اتوبوس‌ها و کامیون‌ها به عنوان وسایل اصلی حمل و نقل در نظر گرفته می‌شوند. برنامه مقررات‌زدایی در سال 1970 باعث ورود اپراتورهای مستقل به این بخش شد. خطوط ریلی اصلی کشور از کراچی به پیشاور کشیده شده‌اند و خطوط هوایی بین‌المللی نیز به کشورهای مختلف خدمات ارائه می‌دهند. بندر گوادر تحت مدیریت یک شرکت چینی قرار دارد و سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در زیرساخت‌های حمل و نقل انجام شده است. سیستم BOT برای توسعه زیرساخت‌ها مورد استفاده قرار گرفته که شامل مشارکت بخش خصوصی در ساخت و مدیریت پروژه‌هاست. همچنین، سیستم مخابراتی پاکستان با سرمایه‌گذاری‌های جدید در شبکه‌های ماهواره‌ای و فیبر نوری گسترش یافته است. این تحولات به رشد اقتصادی کشور کمک کرده و دسترسی به اینترنت را افزایش داده است.
-
پاکستان به عنوان یک کشور با تنوع زیستی غنی، منابع گیاهی و جانوری متنوعی دارد که در تجارت جهانی اهمیت ویژه‌ای دارند. این کشور با تولید محصولات کشاورزی مانند گندم، برنج و پنبه، نقش مهمی در بازارهای جهانی ایفا می‌کند. پنبه به‌ویژه در صنعت نساجی پاکستان اهمیت بالایی دارد. همچنین، منابع طبیعی مانند چوب و محصولات جنگلی از مراتع و جنگل‌ها استخراج می‌شوند. ماهیگیری نیز به عنوان یک صنعت کلیدی شناخته می‌شود که دریای عمان در تأمین منابع آن نقش دارد. بهره‌برداری پایدار از این منابع می‌تواند به رشد اقتصادی و بهبود شرایط اجتماعی کمک کند. با وجود چالش‌هایی مانند کاهش پوشش گیاهی و انقراض برخی گونه‌ها، پاکستان دارای پارک‌ها و باغ وحش‌های ملی برای حفاظت از حیات وحش است. دامپروری شامل گاو، گوسفند و بز نیز بخش مهمی از اقتصاد را تشکیل می‌دهد و صادرات محصولات دامی به افزایش درآمد ملی کمک می‌کند.
